O Εμίλ Ζολά και οι απόψεις του περί τέχνης

Διάβασα πριν λίγο καιρό το βιβλίο του Εμίλ Ζολά 'Κείμενα για την Τέχνη' (εκδόσεις Printa) και σημείωσα κάποια πράγματα που με άγγιξαν ιδιαίτερα και θέλω να τα μοιραστώ μαζί σας. Ειδικότερα για όσους ασχολούνται με την τέχνη είναι πολύ σημαντικά. Για όσους δεν γνωρίζουν, ο συγγραφέας Εμίλ Ζολά εργάστηκε για αρκετά χρόνια και ως κριτικός τέχνης για λογαριασμό Γαλλικών εφημερίδων της εποχής, σχολιάζοντας τις εκθέσεις που λάμβαναν χώρα στο διάσημο 'Σαλόνι του Παρισιού'. Ο τρόπος με τον οποίο έγραφε και εξέφραζε τις απόψεις του, εξόργιζε πολύ κόσμο (καλλιτέχνες και εκδότες) και συχνά - πυκνά αντιμετώπιζε προβλήματα... ποτέ του όμως δεν έπαψε να είναι ειλικρινής και να διατυπώνει ότι ακριβώς του υπαγόρευε η καρδιά του!

-Για τον Ζολά λοιπόν, η Πρωτοτυπία είναι προϋπόθεση για τη ζωή της Τέχνης. '΄Εργο Τέχνης' σύμφωνα με τον ίδιο είναι 'ένα κομμάτι του σύμπαντος, ιδωμένο μέσα από μια ιδιοσυγκρασία'. 

Σε κάποιο άλλο σημείο, βάζοντας τον εαυτό του στη θέση του ζωγράφου, λέει:

- 'Είμαι καλλιτέχνης και σου δίνω τη σάρκα και το αίμα μου, το νου και την καρδιά μου. Σου παραδίδω τον εαυτό μου γυμνό, καλό ή κακό, όπως είναι. Αν θέλεις να μάθεις κάτι, κοίταξέ με, χειροκρότησε ή αποδοκίμασέ με, δέξου με ως παράδειγμα, ως ερέθισμα, ως μάθημα... Κατάλαβέ το επιτέλους: τέχνη σημαίνει ελευθερία της σκέψης και των αισθημάτων και η πιο μεγάλη τέχνη είναι η πιο προσωπική!

Για την "παγίδα" στην οποία πέφτουν οι καλλιτέχνες, ζωγραφίζοντας αυτό που πιστεύουν ότι θα αρέσει περισσότερο και θα επικροτήσει η κοινή γνώμη, λέει χαρακτηριστικά:

- Σου λέω λοιπόν: είσαι ξεχωριστός! Δεν σκέφτεσαι σαν εκείνους, ζωγραφίζεις με την καρδιά και τη σάρκα σου, είσαι προσωπικότητα και το δείχνεις καθαρά. Τα έργα σου θα υπέφεραν ανάμεσα στις σαχλές αισθηματολογίες του συρμού. Καλύτερα να μείνεις στο ατελιέ σου.. κι εγώ θα 'ρθω εκεί να σε θαυμάσω! 
- Ο θαυμασμός του πλήθους, είναι πάντα αντιστρόφως ανάλογος με την ατομική ιδιοφυία. Όσο πιο συνηθισμένος είσαι, τόσο περισσότερο σε θαυμάζουν.

- Δεν με νοιάζει καθόλου αν ένας πίνακας έχει ατέλειες. Μου αρκεί να ανακαλύψω σε αυτό τον πίνακα το χαρακτηριστικό τόνο ενός ισχυρού και εύστροφου πνεύματος. Ένας λίγο ή πολύ επιτυχημένος πίνακας δεν σημαίνει τίποτα αν τον δεις απομονωμένα. Πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ιδιοσυγκρασία του ανθρώπου, τα συνολικά του χαρακτηριστικά, η δημιουργική του δύναμη, οι σπάνιες και ατομικές αρετές που τον κάνουν γνήσιο καλλιτέχνη...

Στον επίλογο, έχοντας μεγαλώσει αρκετά, αναφέρει για το παρελθόν του ως κριτικός:

- "Δεν μπόρεσα ποτέ να καταπιώ χωρίς αναγούλα τις ανοστιές της μόδας και ζήτησα έργα πιο δυνατά και πρωτότυπα... Επέδειξα έλλειψη σεβασμού προς διάσημους καλλιτέχνες, προβλέποντας τον οριστικό ενταφιασμό τους στο αιώνιο σκότος... Αναζητώντας την αλήθεια, έκανα το λάθος να δυσαρεστήσω κάποιους.. Εν ολίγοις φάνηκα απάνθρωπος, ηλίθιος, αδαής, αιρετικός και βλάσφημος, διότι είχα βαρεθεί το ψέμα και τη μετριότητα.."